Werken met smart technology? Let op digitale veiligheid

Slimme, technische oplossingen maken ons werk steeds sneller en makkelijker. Fabrieksmachines zijn naadloos op elkaar afgesteld. De klimaat- en lichtinstallatie in kantoren weten wanneer ze aan moeten staan: als het personeel aan het werk is. En alle data krijgen we in een online dashboard te zien. Kortom, we werken steeds meer met: smart building en smart industry. Maar waar IT-ontwikkelingen zijn, zijn ook veiligheidsvraagstukken. Hoe houd je ongenodigden buiten de digitale deur?

Minder energie en kosten

Laten we beginnen bij het begin: het nut van smart building en smart industry. Beiden maken het werk in gebouwen, fabrieken en op kantoren makkelijker en efficiënter. “Want als bijvoorbeeld de klimaat- en lichtinstallatie alleen aangaan wanneer de systemen ‘weten’ dat er mensen in het kantoor zijn of komen, staan de airco en lampen niet standaard aan. Dat bespaart energie en dus ook kosten”, vertelt Jacquelien Scherpen, hoogleraar Systeem-, Meet- en Regeltechniek (Systems and Control Engineering) aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Smart building en smart industry

In smart building (gebouwen en kantoren) en smart industry (fabrieken en industrie) komen techniek en ICT samen in slimme oplossingen in apparaten, machines en systemen. Al deze innovaties zijn afgestemd op de medewerkers, bezoekers of activiteiten in de ruimte. Zo genereren systemen data die bedrijven gebruiken om hun (productie)processen efficiënter in te richten, of zorgen slimme verwarmingen en airco’s automatisch voor een comfortabele temperatuur op kantoor.

Naast het besparen van energie en kosten kun je met deze smart technology nog veel meer, vertelt Dick Klaassen, projectleider systeemintegratie bij Hoppenbrouwers Techniek. “De meeste vraagstukken van bedrijfs- of fabriekseigenaren kunnen we oplossen met slimme technologieën. Die geven bijvoorbeeld inzicht in tekorten aan materialen, grondstoffen of personeel. De gegenereerde data maken wij namelijk beschikbaar. Vervolgens kunnen we verschillende databronnen combineren en inzichtelijk maken in dashboards.”

Digitale veiligheid goed organiseren

Allerlei data kunnen dus worden verzameld: van het regelen van de lampen tot gevoelige informatie om een bedrijfsproces te verbeteren. Handig, maar er kleeft ook een gevaar aan: de kans dat ook hackers bij die informatie kunnen door binnen te dringen in de software of de cloud, waarin de gegevens vaak zijn opgeslagen. Volgens hoogleraar Scherpen zijn er meerdere zaken waarmee je als bedrijf rekening kunt houden.

Brood bakken met data

Werken op basis van data: hoe ziet dat er in de praktijk uit? Neem bijvoorbeeld broden in de supermarkt: om te weten hoeveel en welke er dagelijks moeten liggen, willen producenten data inzien: bij voorkeur zó gedetailleerd dat ze weten op welke dag welke broden het meest worden verkocht. Zo kunnen ze hun bakproces optimaliseren en controleren of er voldoende ovens zijn: op basis van realtime-inzicht in de vraag produceren ze precies wat nodig is.

Nog een stap verder: als data de toekomstige vraag kunnen voorspellen, kan de producent daarop heel gericht – en dus duurzaam – inspelen. De graanproducent houdt daardoor op de lange termijn de trends in de gaten en weet hoeveel graan gezaaid, geoogst en verwerkt moet worden.

Alles begint bij de tekentafel: het ontwerp van de inrichting en de architectuur. “Een IT’er kan bepaalde coderingstheorieën toepassen om alles zo veilig mogelijk te maken. Maar denk daarnaast ook na over ‘islanding’: bepaalde delen van het systeem loskoppelen, als losse eilandjes. Wanneer er een hack is in een specifiek stuk software, koppel je dat los. Een hacker kan dan niet meer in andere delen van de software komen”, zegt hoogleraar Scherpen.

Hoppenbrouwers heeft een standaardveiligheidsprotocol bij smart building en smart industry, vertelt Klaassen. “Dat noemen we security by design. Het komt erop neer dat we vanaf het eerste ontwerp al bezig zijn met het veilig inrichten van alle slimme technologieën.”

“De meeste vraagstukken van bedrijfs- of fabriekseigenaren kunnen we oplossen met slimme technologieën, waarbij we verschillende databronnen combineren en inzichtelijk maken in dashboards.”

Hacks door gemakzucht

Als tweede voorzorgsmaatregel noemt Scherpen het ‘opvoeden’ van personeel. Hoppenbrouwers-projectleider Klaassen beaamt dit: “Ik kom nog vaak tegen dat bedrijven overal ‘welkom1’ als wachtwoord gebruiken, dat medewerkers hun wachtwoord op een post-it aan het computerscherm hangen en updates niet uitvoeren. Deze zaken zijn funest, maar kunnen we zelf simpel aanpakken. Het grootste deel van veiligheid waarborgen ligt dus bij onszelf.”

projectleider Dick Klaassen over digitale veiligheid

Tot slot vertelt Scherpen over het beveiligen van de wifiverbinding. “Een bedrijf kan die verbinding vaak veiliger maken en ‘dichttimmeren’.” Koen van den Hurk, clusterleider beveiliging bij Hoppenbrouwers Techniek, heeft hiervoor een oplossing. “We werken vaak met een ‘lokale cloud’. Zo kun je alleen de data zien wanneer je verbinding hebt met het pand. Dat maakt het stukken veiliger.”

Tiedo Tinga, hoogleraar Dynamics Based Maintenance aan de Universiteit Twente, wijst daarnaast op de overweging om helemaal niet meer in de cloud te werken. “Wanneer je daarin bedrijfsgevoelige informatie opslaat, kun je je afvragen: is het wel nodig om er altijd en overal bij te kunnen? Want als jij dat kunt, kan een hacker dat waarschijnlijk ook.” Alternatieven zijn een draadloze verbinding via sensoren, of het trekken van een kabel.

Bedrijven klaarstomen voor smart technology

“We willen ernaartoe om data van alle machines en systemen binnen een bedrijf te kunnen verzamelen”, zegt Klaassen. Daarvoor moet de digitale infrastructuur wel geschikt zijn. “Die werkt nu als het versturen van een sms-bericht: je hebt een apparaat en weet het telefoonnummer waarnaar je een bericht wilt sturen. Je verzendt informatie naar die ene specifieke persoon.”

“De infrastructuur moet werken als het versturen van een tweet op Twitter, waarbij je een bericht maakt en verzendt, maar niet precies weet wie het bereikt en leest. En hoeveel personen dat zijn.” Data versturen als een tweet betekent dat het makkelijker gedeeld kan worden, legt Klaassen uit. “Want een nieuwe volger kan data toevoegen en vervolgens het bericht weer versturen. Terwijl iemand bij een nieuwe sms weer een nieuw telefoonnummer zou moeten achterhalen.”

Projectcase Aviko

Regelmatig worden we door bedrijven uit de foodindustrie gevraagd, om voor hen slimme toepassingen te realiseren, om hun productieprocessen sneller, efficiënter, slimmer, overzichtelijker en/of duurzamer te maken.

Voor de nieuwe aardappel ontvangst- en schilinstallatie bij Aviko Rixona realiseerden we de hardware engineering, de software engineering, panelenbouw, het installatiewerk en het testen en bedrijfstellen.

Meer over dit project

Maak het hackers zo moeilijk mogelijk

Volgens Hoppenbrouwers-projectleider Klaassen zijn er nieuwe technieken ingericht om de veiligheid te waarborgen. “Het is echter nooit mogelijk om data volledig veilig te stellen. De vraag is daarom: hoe maak je het mensen met slechte bedoelingen zo moeilijk mogelijk om binnen te komen? Dankzij onze jarenlange technische kennis weten we precies hoe machines en systemen in elkaar zitten. Het is voor ons daarom een kleine stap om de vertaalslag naar de veiligste oplossingen te maken.”