Milestone: een wereldprimeur geprinte woningen

Hoppenbrouwers Techniek zet zich dagelijks in voor duurzame installaties die op de toekomst gericht zijn. Bouwbedrijf Van Wijnen zet duurzaamheid ook voorop. Dat maakte de twee een perfecte match voor Project Milestone. Samen realiseerden zij de eerste woning van vijf bewoonbare huizen van 3D-geprint beton. Een wereldprimeur. Het aandeel en de uitdaging van Hoppenbrouwers in deze duurzaamheidswens? “De buitenwanden boden geen ruimte voor installaties”, vertelt Jos van Hal, projectleider bij Van Wijnen. “Hoppenbrouwers moest daarom creatief omspringen met de installatietechnische zaken. En dat lukte.” Lees hoe het project verliep.  

Milestone

Geen bakstenen, maar laagjes beton: daar bestaan de vijf woningen in de Eindhovense wijk Bosrijk uit. De eerste is af, de andere vier volgen. Een grote printer print laag voor laag het beton. Daaruit vormen zich vanzelf de buitenwanden van de woningen. Omdat de printer continu lagen van het huis maakt, kunnen installaties en bekabeling niet in de buitenmuur geplaatst worden. Dat vormde de grote uitdaging voor Hoppenbrouwers.

“Bij deze nieuwe manier van bouwen hoort veel overleg, brainstormen, testen en proberen, zodat uiteindelijk alles onderaan de streep klopt”, vervolgt Jos. “Daarom haakten we Hoppenbrouwers aan, een partner waar we op kunnen bouwen. Dat bewezen ze al eerder bij de Bunkertoren. We weten waar ze toe in staat zijn en dat geen uitdaging te groot voor ze is. Ze denken vanaf de start mee over de mogelijkheden op het gebied van installaties en hoe we de woning duurzaam bouwen.”

Uitdagingen in installatie

Een bewoonbare woning moet van verwarming, stopcontacten, lichtschakelaars, waterleidingen en afvoeren zijn voorzien. Maar hoe zorg je daarvoor als je geen gebruik kunt maken van de buitenwanden? Ward Bertens, projectleider bij Hoppenbrouwers, heeft het antwoord: “Uiteindelijk zijn de stopcontacten in de vloer verwerkt, is de badkamerinrichting zo gedraaid dat alles tegen de binnenwanden staat en gaan de luchtkanalen door het dak.”

De oplossing voor de uitdaging is een samenspel geweest. Ward: “Voor ons is het de eerste keer dat we in een geprint huis aan de slag gaan. Het was goed om veel te schakelen met Van Wijnen, andere partijen en de eindgebruikers. Samen stemden we de mogelijkheden in techniek af. Wij zochten er de uitwerking bij om er een slimme woning van te maken. Dat vraagt om creativiteit van onze mensen en maakt dit project uitdagend en leuk.”

Duurzaamheid voorop

Een 3D-betongeprint huis is een duurzame manier van bouwen. Het duurzame gedachtegoed wordt ook in de rest van de woning doorgetrokken. Ward: “We installeerden een warmteterugwinningventilatie met een duurzame luchtfilter, zodat er zo min mogelijk warmte verloren gaat. De woning is voorzien van een domoticasysteem waar heel het huis op draait. En het is aangesloten op stadsverwarming.”

Ook op het vlak van materiaalbesparing zijn mooie stappen gezet. “Doordat het beton 3D-geprint is, wordt er geen traditionele stalen wapening toegepast in de wanden. Dat scheelt materiaal”, vertelt Jos van Hal. “We moesten dit alleen toepassen in de dakrandelementen. De ronding naar het dak verstevigen met alleen het geprint beton lukt nu namelijk nog niet. In de volgende woningen proberen we weer verder te innoveren en zo materiaal te besparen.”

Experimenteren en realiseren

3D-betongeprinte woningen maken, gaat niet over één nacht ijs. Het is een kwestie van blijven experimenteren. “Het was testen, uitproberen, het beton in elkaar zien zakken en weer opnieuw proberen”, legt Jos uit. In 2017 startte het project. In april 2021 werd de eerste woning opgeleverd. “Zodra de bouw daadwerkelijk begon, verliep het snel en soepel. Ook aan de kant van Hoppenbrouwers. Zij hebben alles zo goed afgestemd en doorgenomen, dat er tijdens de bouw nauwelijks aanpassingen nodig waren.”

Verder naar de toekomst

Woning één staat geprint en wordt vanaf augustus 2021 bewoond. Maar Milestone gaat verder. “De vier andere woningen komen er. Met nieuwe uitdagingen. Zo gaan we bij de volgende twee de hoogte in en willen we twee tot drie woonlagen realiseren”, aldus Jos.

“Installatietechnisch is alles op rolletjes gelopen bij de eerste woning. Wij staan klaar om door te pakken. De hoogte in? Een mooie uitdaging waar Hoppenbrouwers haar hand niet voor omdraait”, vertelt Ward. Woning twee en drie worden nu geassembleerd. Met alle geleerde lessen uit de eerste drie woningen, worden de laatste twee later gemaakt. Jos: “Zo stellen we bij de laatste twee als doel op de bouw te printen in plaats van in een fabriek.”