Hoe bescherm je productieprocessen zonder dat ze stilstaan?

• In OT-omgevingen draait cybersecurity om het waarborgen van continuïteit, veiligheid en integeriteit.
• Het niet inzichtelijk en onder controle hebben van datastromen vergroot de kwetsbaarheid.
• Externe toegang maakt onderhoud eenvoudiger, maar vraagt om zorgvuldige keuzes en inrichting om risico’s beheersbaar te houden.
• Verouderde systemen vragen om maatwerk en specialistische kennis om ze veilig te kunnen blijven gebruiken.
• OT-security begint bij grip: weten wat je hebt, wat daarvan de ‘kroonjuwelen’ zijn en welke risico’s daarbij horen.
• Beveiliging is geen project, maar een continu proces van implementeren, monitoren en verbeteren.

Die verwevenheid maakt omgevingen kwetsbaarder, zeker bij externe toegang. Monteurs en leveranciers moeten op afstand kunnen inloggen om storingen op te lossen of onderhoud uit te voeren. Door nieuwe service- en abonnementsmodellen gebeurt dat bovendien steeds vaker structureel, als onderdeel van afspraken met leveranciers. Dat houdt de productie draaiende, maar creëert ook risico’s.

“We zien vaak dat externe toegangstools worden ingezet zonder strikte logging of controle”, legt Rob uit. “Dan is niet altijd duidelijk wie er binnenkomt en wat die persoon doet. Eén vergeten account of verkeerde inrichting kan een grote impact hebben.”

Het gemak waarmee externe toegang kan worden ingericht, maakt het verleidelijk om snelheid boven veiligheid te stellen. Wat als tijdelijke oplossing begint, blijft in de praktijk vaak staan, terwijl de risico’s op de lange termijn niet altijd worden meegewogen. De uitdaging is om die balans te bewaken: operationele snelheid behouden, zonder onnodig risico te laten voortbestaan.

Ook verouderde, maar nog goed functionerende installaties vragen om zorg. Ze vervangen is niet alleen duur, maar vooral complex: je vervangt een onderdeel wat volledig verweven is binnen een proces terwijl de rest van het systeem intact moet blijven en direct weer betrouwbaar moet functioneren, vergelijkbaar met een open-hartoperatie. Het is de kunst om deze systemen te beschermen door er een veiligheidschil om heen te leggen. “De uitdaging is om zulke systemen te beveiligen zonder dat de productie hier hinder van ondervindt of stilvalt”, zegt Rob. “Dat vraagt maatwerk en kennis van zowel techniek als de processen erachter.”

De basis van goede bescherming ligt volgens Rob bij bewustwording en overzicht. Je kunt pas beschermen wat je kent én weet hoe belangrijk het is. “Breng in kaart welke systemen er zijn, wie toegang heeft en wat er gebeurt als één onderdeel uitvalt”, legt hij uit.

Goed toegangsbeheer hoort daarbij: oude accounts afsluiten, rechten van bijvoorbeeld externe partijen intrekken zodra projecten aflopen en toegang loggen en monitoren. “Het beheren van toegang is niet alleen een IT-taak”, benadrukt Rob. “In een productieomgeving kan één verkeerde toegang veel meer impact hebben dan we vaak beseffen. Het herkennen en reageren op dreigingen van buitenaf is een verantwoordelijkheid van iedereen.”

Wanneer IT, OT en operatie beter samenwerken, ontstaat volgens Rob meer overzicht én waardering voor elkaars werkwijze. Dat leidt tot betere oplossingen. “Dan zie je dat beveiliging geen project is dat je afrondt en afvinkt”, zegt hij. “Het is iets waar je voortdurend aan moet blijven werken, net als aan de processen zelf.”

Volgens Rob beweegt beveiliging mee met de productie. Naarmate processen veranderen, moeten maatregelen worden aangepast. Monitoring helpt daarbij om afwijkingen vroegtijdig te signaleren en snel in te grijpen. De statische en voorspelbare aard van OT werkt daarbij in het voordeel: afwijkend gedrag valt sneller op.

“Wachten tot er iets misgaat is geen optie”, vervolgt Rob. “Een proactieve aanpak beschermt niet alleen systemen, maar ook de mensen die ermee werken. En mocht er toch iets gebeuren, dan is het net zo belangrijk om te weten hoe je moet handelen. Uiteindelijk draait het om het beheersen van je risico’s en daarop kunnen vertrouwen. Weten dat je productie veilig kan doorgaan, vandaag én morgen!”